الجمل (کتاب)

مؤلف

محمَّد بن محمَّد بن نعمان بن عبدالسَّلام حارثی مذحجی عکبری (336-413ق)، معروف به شيخ مفيد و ابن المعلّم، فقیه و متکلم و از علمای برجسته شیعه قرن ۴ هجری و متولد بغداد بود. ابن قولویه قمی، شیخ صدوق، ابن ولید قمی، ابوغالب زراری، ابن جنید اسكافى، ابوعلی صولی بصرى، ابوعبدالله صفوانی از اساتید ایشان بوده اند. او بيش از 200 جلد تألیف دارد. از معروف‌ترین آثار وی، المُقنَعَة در علم فقه، اوائل المقالات در دانش کلام و الاِرشاد در شرح حال‌ امامان شیعه است. شيخ مفيد در سال 401 ش یا 413 ق یا 1022 م ، در بغداد و پس از 75 سال تلاش و خدمت ارزنده درگذشت .تشييع جنازۀ او شهرت دارد. در تشييع او بيش از 80 هزار نفر از شیعیان شركت جستند و درگذشت او در ماه رمضان بود.

معرفی اجمالی كتاب

فتنه جمل، نخستین جنگی بود كه بین دو گروه از مسلمانان واقع شد. از این رو، شیخ مفید این كتاب را برای زدودن برخی ابهامات از این واقعه به رشته تحریر درآورده است.

وی كتاب خود را به دو بخش تقسیم كرده است: در بخش اول، آرای متكلمان را درباره فتنه جمل آورده و در بخش دوم، اخبار و وقایع جنگ را تنظیم كرده و به علل و اسباب بدخواهی عایشه و طلحه و زبیر به امیرالمومنین علیه‌السلام پرداخته است.

شیخ مفید در مقدمه كتاب درباره انگیزه نگارش كتاب می‌فرماید: «من این كتاب را به درخواست یكی از شاگردان، درباره اختلافی كه میان اهل قبله و مسلمانان درباره فتنه و آشوبی كه در بصره اتفاق افتاده بود، نگاشتم تا جریان‌ها و حوادثی را كه میان امیرالمؤمنان علی علیه‌السلام و عایشه و طلحه و زبیر روی داد و جنگ خطرناكی كه میان آنان درگرفت، روشن كنم».

از ویژگی‌های این كتاب این است كه به جزئیات حوادث پرداخته و تمام زوایای جریان‌ها را مورد بررسی قرار داده است و بدون هیچ گونه تعصبی تمام نظریات و سخنان را با امانت كامل آورده؛ حتی سخنان مخالفان امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام را نیز آورده است. مؤلف در این كتاب به بسیاری از منابع مهم اهل تسنن نیز اشاره دارد.

وضعیت نشر

این كتاب در یك جلد به زبان عربی به تحقیق سید علی میرشریفی در سال 1373 ش، به وسیله انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم چاپ و منتشر شده است. همچنین این کتاب به همت استاد محمود مهدوی دامغانی به فارسی ترجمه شده است.

متن کتاب الجمل

1.الجمل

2.الجمل

منابع

کتابشناسي تفصيلي مذاهب اسلامي، ص 306-307/ نویسنده: محمدرضا ضميري